Java is het dichtstbevolkte eiland van Indonesië met meer dan 145 miljoen inwoners. Het heeft een oppervlakte van 3 keer Nederland. Ook is de hoofdstad en residentie van Indonesië, Jakarta, op Java te vinden. De stad Jakarta heeft zo'n 10 miljoen inwoners, de grootstedelijke regio Jakarta ongeveer 32 miljoen.
Op Java liggen 45 actieve vulkanen, waaronder de Merapi en de Bromo.
Op Java liggen 45 actieve vulkanen, waaronder de Merapi en de Bromo.
 |
| De vulkaan Merapi |
Java heeft 6 provincies: Bantam, West-Java, Midden-Java, Oost-Java, regio Jakarta en regio Yogjakarta.
De arme kant van Indonesië
Ruim één op de tien Indonesiërs leeft nog altijd onder de armoedegrens. Java, de op één na rijkste Indonesische regio, herbergt zelfs meer dan de helft van de armen van het Indonesische eilandenrijk.
In 2016 leefden bijna 15 miljoen Javanen in armoede. 12 miljoen Indonesische kinderen moeten dagelijks rondkomen van minder dan 90 dollarcent per persoon. Veel van hen kunnen niet naar school. Drie op de vijf kinderen die in armoede opgroeien, hebben geen toegang tot de gezondheidszorg, en bijna de helft beschikt niet over een ziektekostenverzekering.
 |
| Rijstbouw op de sawah's |
President Joko Widodo beloofde in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2014 dat hij het armoedepercentage zou verlagen van ruim 11% in 2015 tot 7% in 2019. En dat hij de ongelijkheid tussen arm en rijk en tussen de verschillende Indonesische regio’s zou terugdringen. De overheid gaf de afgelopen jaren miljarden roepia’s uit aan armoedebestrijding, maar de armoede is nog altijd groot.
 |
| Groente- en fruitmarkt |
De huidige bevolking
Het is eigenlijk niet mogelijk om het enorme aantal Indonesische volksstammen nu in te delen in 'genetisch-etnische' groepen, omdat deze indeling in werkelijkheid nooit bestaan heeft. Van oorsprong zijn de Indonesiërs afkomstig van het Maleise schiereiland, maar ten gevolge van het feit dat vele stammen in de prehistorie lange tijd geheel afzonderlijk van elkaar hebben gewoond en daardoor verschillende beschavingsvormen hebben aangenomen, is er een grote verscheidenheid van volken ontstaan.
Java wordt bevolkt door verschillende etnische groeperingen waarvan de meerderheid moslim is. De grootst vertegenwoordigde bevolkingsgroepen zijn de Javanen uit Centraal- en Oost-Java, de Sundanezen uit het westen en de Madurezen van het eiland Madura. Hoewel ze officieel alledrie hun eigen taal hebben, worden de verschillen tussen de culturen steeds minder groot.
Javanen
De Javanen vertegenwoordigen de grootste groep op het eiland. Met een populatie van ruim 90 miljoen zijn ze ook de grootste etnische groep van heel Indonesië. De meerderheid van de Javanen is moslim, maar er is een grote variatie binnen de islamitische tradities en geloven. De sociale geschiedenis van Java is hiervan de oorzaak. Zo kent de zeer verfijnde Javaanse aristocratie in de provincie Java Tengah een sterk esthetisch en mystiek element toe aan de islam. De religie wordt in deze kringen geuit in Wayang Kulit opvoeringen, gamelanvoorstellingen, dansopvoeringen en andere kunstvormen van het hof. Daarnaast hangen veel Javanen het etnische kewajen aan. Kewajen is meer een levensvisie dan een geloof. Het is een vorm van animisme, met invloeden uit het hindoeïsme, boeddhisme en de islam. Alles draait om de gemoedsrust en eenwording met het universum.
 |
| Wayang kulit, het traditionele poppenspel van schaduw en licht |
 |
| Modernere wayang poppen |
De Javanen zijn veelal introvert en vriendelijk in de omgang, zij neigen veelal tot de mystiek en zijn beschouwelijk van aard. Zij worden als goede soldaten beschouwd die met geduld en volharding de ontberingen overleven. Javanen hebben eeuwenoude gebruiken die ongeacht de religie, door bijna iedereen worden nageleefd.
 |
| Traditionele Javaanse kleding |
 |
| Javaanse dans |
Sundanezen
Ook de Sundanezen zijn overwegend moslim en hebben op sociaal, economisch en politiek gebied veel raakvlakken met de Javanen. Toch zijn er een aantal verschillen. De Sundanese taal is doordrenkt van de islamitische waarden, zoals het traditionele concept van hormat: eerbetoon en het ontdekken van jouw plek in de maatschappij. Sundanezen leren hun kinderen dat het verstand boven het verlangen staat. Het is de kunst om je diepste verlangens dus weg te stoppen.
Madurezen
Aangezien Madura ongeveer dezelfde culturele en historische achtergrond kent als het buureiland Java, zijn er niet zoveel verschillen op religieus gebied en in het dagelijks leven. De meeste Madurezen zijn boeren of vissers en vrijwel iedereen is moslim. De islam vind je dan ook in het sociale, politieke en economische leven terug. Familie is erg belangrijk. De Madurezen leven in een ruig bergachtig landschap, waar weinig contact met de buitenwereld is. Het meest opvallend zijn de verschillen in taal en mentaal gedrag tussen de Madurezen en de Javanen. De Madurezen staan bekend om hun directe benadering, wat ook duidelijk wordt in hun taalgebruik. Op buitenstaanders zullen ze waarschijnlijk snel een driftige indruk maken.
Een stukje geschiedenis van het eiland Java
Vanaf de 17e eeuw waren de Nederlanders in Zuidoost-Azië actief. De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) handelde in specerijen met vorsten in de Indische archipel. In de 18e eeuw, als de VOC een handelsmonopolie met Indië afdwingt, wordt de aanwezigheid van de Nederlanders prominenter: ze stichten handelsposten en bezetten grond op Java. Na de ondergang van de VOC in 1800 vallen die gebieden in de handen van de Nederlandse staat. Vanaf dat moment bemoeien de Nederlanders zich steeds intensiever met het dagelijks bestuur.
Landrentestelsel
Na de eeuwwisseling voert Nederland een koloniaal systeem in: vorsten die over hun eigen koninkrijken in de Indische archipel heersen, rapporteren direct aan de Nederlandse overheerser. Na een korte machtsovername door Engeland in 1811 wordt Nederlands-Indië in 1816 een officiële kolonie met Willem I als koning. Om de kolonie winstgevend te maken nemen de Nederlanders een landrentestelsel over dat in de Engelse tijd is ingevoerd. Daarbij betalen de Indische bewoners rente om het land te mogen bebouwen.
De landrente is een zware belasting: de bevolking moet 40% van haar landbouwopbrengsten afstaan, sommige landerijen op het eiland Java worden afgenomen en verhuurd aan Europeanen en Aziaten. De Javanen komen in opstand en een bloederige strijd volgt, die bekend komt te staan als de Java-oorlog (1825-1830). Aanvankelijk bezetten de Javanen onder leiding van de Javaanse prins Diponegoro enkele delen van het eiland, maar de beter bewapende Nederlanders slaan de opstand neer. In 1830 is de oorlog voorbij. Aan Nederlandse kant zijn zo’n 8000 militairen gesneuveld, de verliezen onder de Indische bevolking zijn vele malen hoger.
Cultuurstelsel
De Java-oorlog heeft de Nederlandse staat veel gekost en de verhoudingen tussen de bevolking en het gezag staan op scherp. Om de orde te herstellen stuurt koning Willem I gouverneur Johannes van den Bosch naar Nederlands-Indië. Van den Bosch voert het cultuurstelsel in, als vervanging voor het landrentestelsel. Javaanse boeren, die geliefde goederen verbouwen zoals koffie, suiker en tabak, moeten voortaan 20% van hun opbrengst afstaan. Die producten zijn bestemd voor de Nederlandse markt. Wie geen land heeft, werkt 2 maanden voor het gouvernement.
Het cultuurstelsel blijkt vatbaar voor corruptie. Zo vragen vorsten meer opbrengsten dan de voorgeschreven 20%. Voor de bevolking is de maatregel een verkapte vorm van slavenarbeid. De koelies werken voor weinig geld, en zonder pauzes. “Die koelies hadden het toen heel zwaar,” vertelt Hans Ferdinandus, een Indo-Europeaan die halverwege de twintigste eeuw op de tabaksvelden werkt. “De Hollanders zien zichzelf als heersers en de anderen als onderdanen. Ze werden niet gelijkwaardig behandeld.”
Borobudur
De boeddhistische tempel Borobodur, gelegen op Midden-Java nabij Yogyakarta is één van de belangwekkendste religieuze bouwwerken van Zuidoost-Azië.
Het gehele complex is gebouwd in de vorm van een stupa en is eerder een heilig monument gewijd aan Boeddha, dan een tempel. De bouw van dit enorme complex begon 750 na Chr. en was een ontwerp van de architect Gunadharma. De naam stamt mogelijk uit het Sanskriet “Vihara Buddha Ur”, dit betekent vrij vertaald "boeddhistische tempel op de berg". Het monument heeft een afmeting van 123 bij 123 meter, heeft negen etages waarvan de onderste zes vierkant en de bovenste drie rond zijn. De etages vertegenwoordigen de kosmos. Op de bovenste etages bevinden zich 72 kleine stupa's, die gebouwd zijn rondom één grote stupa welke symbool staat voor het Nirwana. Het complex staat vol met reliëfs. De bouw moet ruim 80 jaar hebben geduurd. Het gehele bouwwerk was overwoekerd door oerwoud en werd pas in 1814 herontdekt door de Nederlander H.C. Cornelius.
 |
| Borobodur |
Prambanan
De Prambanan is het grootste Hindoe-Javaanse tempelcomplex in Indonesië en is gelegen op Midden-Java nabij Yogyakarta. Prambanan betekend "veel priesters", welke met een lange baard in reliëfs staan afgebeeld. Het hoofdgebouw is de "Shiva-tempel", waarop men veel reliëfs ziet van dieren. Het heeft een hoogte van 47 meter.
De bouw van deze tempel was opdracht van Rakai Pikatan, een Shivaïtische koning, en werd begonnen rond 850 na Chr. In 1893 werd begonnen met het uitgraven van het middencomplex. De reconstructie begon in 1918 en is eigenlijk nog steeds niet gereed. De renovatie van het hoofdgebouw werd pas in 1953 voltooid.
 |
| Prambanan |
